در جامعه انقلابی ایران افراد و مجموعه های مختلف، اقدام به بازخوانی و بررسی ادبیات انقلاب می کنند. رئیس مجلس، رئیس مجمع تشخیص مصلحت،شخصیت های حقوقی و حقیقی همگی به نوعی در اظهارات خود به بخشی از ادبیات انقلاب(فرمایشات امام خمینی و فرمایشات امام خامنه ای)استناد می نمایند. ولی آیا در نقل قول و ارائه جمع بندی از ادبیات انقلاب دقت لازم مبذول می گردد؟ در نوشتار ذیل با نگاهی علمی-به صورت اجمالی- به بررسی روشهای مفروض در بازخوانی ادبیات انقلاب پرداخته ایم. امید است که با توجه بیشتر به ادبیات انقلاب در مسیر ساخت تمدن نوین اسلامی نقش بیشتری را به عهده بگیریم.
بازخوانی و بررسی ادبیات انقلاب با سه روش فرض تحقق دارد؛که به بررسی اجمالی این روش ها می پردازیم.
۱. بازخوانی با شیوه انتزاعی یا تبلیغی
این شیوه -در صورت به کارگیری صحیح- منجر به ارائه طبقه بندی صحیح از موضوعات مطرح در ادبیات انقلاب می گردد. به عنوان مثال اگر بیانات امام خامنه ای در نشست راهبردی۱۰-۹-۱۳۸۹ با روش انتزاعی بررسی شود در نتیجه می توانیم از موضوعات مطرح در بیانات امام خامنه ای یک طبقه بندی ارائه نمائیم. در میان کارهای انجام شده بر اساس نگاه انتزاعی، مجموعه جستار مربوط به دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله خامنه ای یک نمونه محسوب می شود؛ که علی رغم موفقیت نسبی در تجزیه و ارائه طبقه بندی از ادبیات انقلاب -به دلیل محدودیت جدی روش انتزاعی در کشف مراد از ادبیات انقلاب- مخاطب را به وزن بندی موضوعات مطرح در ادبیات انقلاب رهنمون نمی سازد.
۲. بازخوانی با شیوه مجموعه نگر یا کاربردی
این شیوه -به خلاف روش انتزاعی که منجر به ارائه طبقه بندی می گردید- به ما کمک می کند تا لوازم تحقق یک موضوع را در بیانات امام خامنه ای بررسی و استخراج نمائیم. به عنوان مثال به کارگیری روش مجموعه نگر به ما کمک نموده است تا در بیانات معظم له لوازم تحقق عدالت را استخراج و وزن بندی نمائیم. در ادبیات انقلاب برای تحقق عدالت سه سطح کار با ضریب اهمیت زیر پیشنهاد شده است.
سطح اول( سطح اصلی): اندیشه ورزی برای عدالت
سطح دوم:(سطح میانی) مطالبه عدالت
سطح سوم:(سطح آخر) تقنین، اجرا و نظارت بر محور عدالت
۳. بازخوانی با شیوه تکاملی یا نظام مند
این شیوه در واقع تلاشی پژوهش محور برای استخراج نظام فکری و نظام شاخصه های مورد تآکید در ادبیات انقلاب است. به عنوان مثال با این شیوه می توان در سه حوزه سیاست، فرهنگ و اقتصاد شاخص های مورد اشاره در ادبیات انقلاب را استخراج و گزارشی از نظام شاخص های اسلامی اداره جامعه را ارائه داد. فقدان همین نگاه به شاخص ها- در میان پژوهشگران و مدیران نظام- به تجویز الگوهای غربی برای اداره نظام انجامیده است و چون ما همه شاخص های اسلامی را در قالب یک نظام ملاحظه نمی کنیم، تصور داریم که مدل های غربی برای اداره جامعه اسلامی مفید هستند. به عبارت دیگر مقدمه " نقد و نقض" مدل ابلیسی، آمریکائی "تری گپس"[۱] تلاش برای فهم نظام مند از شاخص های اجتماعی اسلام است.
[۱] . متاسفانه مدل " تری گپس" در شرایط فعلی مبنای تصمیم سازی در برنامه های توسعه نظام جمهوری اسلامی است. برای آشنائی بیشتر با این مدل به متن ذیل مراجعه فرمائید.