بسم الله الرحمن الرحیم
بررسی تلقی های سه گانه نسبت به گفتمان عدالت و پیشرفت / معرفی اولین نقشه راه تولید الگوی پیشرفت اسلامی بر اساس تلقی تکاملی و ضد توسعه از گفتمان دهه چهارم انقلاب اسلامی
بررسی تلقی ها موجود در جامعه از گفتمان عدالت و پیشرفت
با نامگذاری دهه چهارم انقلاب به نام دهه پیشرفت و عدالت به تدریج نسبت به این موضوع تلقی های مختلفی- در میان نخبگان, مسئولان و جریان های فکری و فرهنگی- به وجود آمد. این تلقی های مختلف در یک دسته بندی کلی در قالب سه تلقیِ:
1. " تبلیغی و شعاری"
2. "نمادگرا و مصداقی"
3. "تکاملی و ضد توسعه"
قابل طبقه بندی می باشند. با پرهیز مطلق از تنگ نظری های قبیله ای و حزبی به بررسی علمی میزان کارآمدی این رویکردها در تحقق اهداف دهه چهارم می پردازیم. لازم به ذکر است که برای پرهیز از ایجاد حاشیه از ذکر مصداق برنامه های جریان های" تبلیغی و شعاری" و"نمادگرا و مصداقی"خود داری شده است.
تلقی تبلیغی و شعاری از گفتمان عدالت و پیشرفت
به گزارش رجا نیوز: دسته اول از موضع گیری ها نسبت به گفتمان عدالت و پیشرفت در سطح برخورد تبلیغاتی با این موضوع خلاصه می شوند. در این نوع از برنامه ها موضوع عدالت و پیشرفت به صورت های مختلف رسانه ای و غیر رسانه ای تبلیغ و ترویج می شود ولی به همراه این برنامه های تبلیغاتی تحلیل و یا برنامه خاصی برای تحقق عدالت و پیشرفت ارائه نمی گردد. این جریان پرداختن به این موضوع را در سطح مصاحبه, سخنرانی, همایش, میزگرد و بنرهای تبلیغاتی خلاصه می نماید. برای شناسائی برنامه های تبلیغاتی از برنامه های دیگر, مهمترین شاخص فقدان برنامه و تحلیل خاص در راستای تحققِ گفتمان عدالت و پیشرفت است.
تلقی نمادگرا و مصداقی از گفتمان عدالت و پیشرفت
دسته دوم از تلقی های موجود در جامعه نسبت به گفتمان دهه چهارم؛ برخورد نمادگرا و مصداقی با این گفتمان است. جریان های نمادگرا در موضوع گفتمان عدالت و پیشرفت به دو دسته تقسیم می شوند: نوع اول از برنامه های نمادگرا در واقع مصادیقی از برنامه های موجود نهادهای اداره کننده کشور می باشند ؛ که به صورت نمادین تحت عنوان عدالت و پیشرفت مورد توجه قرار می گیرند. به عبارت دیگر جریان های نمادگرا با استفاده از فضای گفتمانی عدالت و پیشرفت سعی می کنند تا برخی از مصادیق برنامه ی موجودِ خود را در جامعه برجسته و طرح نمایند. نکته قابل توجه در این نوع از برنامه ها این است ؛ که در واقع مصادیق معرفی شده تحت عنوان گفتمان عدالت و پیشرفت, جزئی از یک برنامه کلی و نظام مند هستند که بریده از نظام برنامه ی حاکم بر آن به جامعه معرفی شده اند. شاخص اصلی تشخیص برنامه های نمادین از سایر برنامه ها این است که با اندکی دقت مشخص می شود که این برنامه در زمان تصویب, جزئی از یک برنامه جامع تلقی شده اند, ولی به تناسب فضای گفتمانی به صورت جداگانه تبلیغ شده اند. نوع دومی از برنامه ها ی نمادگرا وجود دارند؛ که به خلاف نوع اول گزینشی از برنامه های موجودِ مبتنی بر ادبیات توسعه نمی باشند. در تحقق این برنامه ها از ابتدا گفتمان عدالت و پیشرفت مفروض بوده است و طرح ها و برنامه هائی به عنوان عدالت و مصادیقی هم برای پیشرفت مورد برنامه ریزی قرار گرفته است. در این نوع از برنامه ریزی ها هدف اصلی گفتمان عدالت و پیشرفت که زمینه سازی اجرائی و گفتمانی برای تحول در نحوه اداره کشور می باشد مورد غفلت واقع می شود.
تلقی تکاملی و ضد توسعه از گفتمان عدالت و پیشرفت
اما دسته سومی از برنامه ها مبتنی بر گفتمان عدالت و پیشرفت در کشور در حال شکل گیری است که این نوع از برنامه ها بر اساس ارائه تحلیل عمیق از ضرورت و چرائی طرح گفتمان عدالت و پیشرفت شکل گرفته است. به عبارت دیگر در این دسته از برنامه ها به مشکل اصلی نظام مبارک جمهوری اسلامی در سطح برنامه ریزی توجه شده است. تعارض و تفاوت شاخص های توسعه و شاخص های اسلامی انقلاب مانند عدالت, معنویت , خانواده و... در طول سالهای انقلاب نخبگان و رهبران اصلی انقلاب را به ضرورت تحول در نحوه برنامه ریزی کشور رهنمون ساخته است. تبیین تعارض های برنامه ریزی بر اساس توسعه غربی با شاخص های اسلامی انقلاب و همچنین برنامه ریزی عینی و مدیریت تحولات برای خروج کشور از چنبره ادبیات توسعه موضوع اصلی گفتمان عدالت و پیشرفت است که در برنامه ریزی دو دسته قبل مورد غفلت واقع شده بود.
اولین نقشه راه تولید الگوی پیشرفت اسلامی؛ حاوی برنامه های مبتنی بر تلقی ضد توسعه از گفتمان عدالت و پیشرفت
اولویت های برنامه ریزی بر اساس گفتمان عدالت و پیشرفت -در ضمن توجه عمیق به علت نامگذاری دهه چهارم به این نام – در جدول شماره یک گفتمان عدالت و پیشرفت مورد توجه قرار گرفته است. این جدول در واقع اولین نقشه راه تولید الگوی پیشرفت اسلامی محسوب می شود که در آن چگونگی حرکت کشور به سمت تولید الگوی پیشرفت اسلامی تئوریزه شده است. این جدول که توسط شورای راهبردی الگوی پیشرفت اسلامی و در قم تولید شده است در مهمترین اولویت خود به مسئله خطرناک یکسان انگاری توسعه غربی و پیشرفت اسلامی در ذهنیت بر نامه ریزان جامعه توجه کرده است و برای حل آن راهکاری متفاوت از راهکارهای موجود در نهادهای علمی ارائه داده است.در این جدول "موضوعات انتقال نظام به مرحله الگوی پیشرفت اسلامی" به عنوان مدخل های اجتماعی ورود به بحث الگوی پیشرفت اسلامی و تحول در نحوه اداره کشور معرفی شده است.
بازخوانی بخشی از ادبیات انقلاب, با موضوع ضرورت پرهیز از تقلید از الگوهای غربی در اداره کشور
البته توجه به آسیب های توسعه غربی در ابتدای دهه چهارم از سوی رهبر معظم انقلاب مورد توجه قرار گرفته است؛ که باز خوانی مجدد این محورها به درک عمیق تر نخبگان و مدیران سیاسی جامعه از نیازهای واقعی ملت مدد می رساند..
در آغاز سال 1387،رهبر معظم انقلاب در حرم رضوی برای اولین بار موضوع عدالت و پیشرفت را به عنوان اولویت دهه چهارم انقلاب مطرح کردند و در همان سخنرانی، مهمترین مانع دستیابی به عدالت و پیشرفت توأمان را استفاده از تئوری های غربی برای اداره کشور دانستند. معظم له در باره این مانع بزرگ فرمودند:
... پیشرفت در همه‌ی این زمینه‌ها لازم است؛ اما همه‌ی این پیشرفتها باید در سایه‌ی عدالت و در کنار تأمین عدالت باشد.
ممکن است بعضی از صاحبنظران و به اصطلاح تئوریسین‌های اقتصادی بگویند: آقا نمی‌شود؛ اگر بخواهید به پیشرفت اقتصادی دست پیدا کنید، ناچار باید فاصله‌ی طبقاتی را قبول کنید و بپذیرید! اینجاست که ما عرض می‌کنیم «نوآوری». نباید خیال کنیم که نسخه‌های اقتصادی غرب، آخرین حد دستاورد بشری است؛ نه، این هم یک نسخه‌ای است، دوره ای دارد؛ آن دوره طی می‌شود و فکر تازه و فکر نویی به میدان وارد می‌شود؛ بگردید آن فکر نو را پیدا کنید؛ شاخص باید این باشد.
البته تأکید بر ناسازگاری تئوری های اقتصادی و غیر اقتصادی غربی با شاخص عدالت و دیگر شاخص ها ی اسلامی در قبل و بعد از این سخنرانی راهبردی به صورت مکرر مورد توجه معظم له قرار گرفته است. در یکی دیگر از این نمونه سخنرانی های مهم، ایشان مسئله عدم کارآمدی استفاده از الگوی های ژاپنی و چینی در اداره کشور را در جمع نمایندگان مجلس هفتم مورد اشاره قرار داده و فرمودند:
این نکته‌ى اساسى، در بحث‌هاى اقتصادى و غیراقتصادى جارى است. کسانى دنبال این هستند که حرفى را پرتاب کنند و ذهن مردم را از مسائل اصلى دور نگه دارند: مدل چینى، مدل ژاپنى، مدل فلان. مدل توسعه در جمهورى اسلامى، به اقتضاى شرایط فرهنگى، تاریخى، مواریث و اعتقادات و ایمان این مردم، یک مدل کاملاً بومى و مختص به خود ملت ایران است؛ از هیچ‌جا نباید تقلید کرد؛ نه از بانک جهانى، نه از صندوق بین‌المللى پول، نه از فلان کشور چپ، نه از فلان کشور راست؛ هرجا اقتضایى دارد. فرق است بین استفاده کردن از تجربیات دیگران، با پیروى از مدل‌هاى تحمیلى و القایى و غالباً هم منسوخ.
به هرحال پرواضح است که اداره کشور و دستیابی به عدالت و پیشرفت در سایه نقد الگوی توسعه غربی و تولید الگوی پیشرفت اسلامی به دست می آید و در واقع جریانات سیاسی و فکری کشور باید به نقش مقوله بسیار مهم تولید الگوی پیشرفت اسلامی در اداره کشور توجه نمایند.
معرفی اولین نقشه راه تولید الگوی پیشرفت اسلامی در مصاحبه با کیهان فرهنگی
لینک دانلود اولین نقشه راه تولید الگوی پیشرفت اسلامی